తాత్విక వైఫల్యం-నైతిక సంక్షోభ సమస్యలు--ఎమ్.ఎన్.రాయ్

మనం నేడు నైతిక సంక్షోభంలో ఉన్నాం. ఈ సంక్షోభ సమస్యలు అవగాహన చేసుకోవడానికి అనుభవ వాద దృక్పథాన్ని స్వీకరిద్దాం. అసలు సంక్షోభం ఉన్నదనే భావనతో మనం ప్రారంభించనక్కరలేదు. సమకాలీన ప్రపంచ పరిస్థితిని నిశితంగా సమీక్షించడంలోనే కొత్తదారి అనుసరించవచ్చు. నేటి పరిస్థితిని గమనించిన ఆలోచనాపరులు తప్పనిసరిగా తాత్విక రీతులను, సిద్ధాంత ప్రతిపాదనలను పునరాలోచించవలసి వచ్చింది. తత్ఫలితంగా సంక్షోభం ఉన్నదనే నిర్ణయానికి వారు వచ్చారు. ఈ సమస్యను ఇంతవరకూ విద్యావేత్తల దయాదాక్షిణ్యానికి వదలివేశారు. కానీ ఈ సమస్యలు కేవలం ఆలోచనకే పరిమితం కాకుండా కేవలం తార్కిక, నైరూప్య విద్యావిషయక సమస్యలుగానే మిగిలిపోకుండా, వాస్తవ జీవితంలో కూడా ఎదురవుతున్నాయి. నాగరిక ప్రపంచం నిన్నమొన్నటి నుంచే కాదు, రెండు తరాలుగా ఈ సమస్యలను ఎదుర్కొంటున్నది. ఉన్మత్తతతో కూడిన యుద్ధ పరంపరలు, హింస, నైతిక వివేచనా ప్రమాణాలు ప్రజాజీవితంలో ప్రతిచోటా క్రమంగా జారిపోవడం, స్పష్టంగా కనిపించింది. మానవ మేధస్సును ఈ సమస్యలు గందరగోళపరచాయి. జాతీయ అంతర్జాతీయ రంగంలో ఇన్నాళ్ళుగా మానవ జాతికి సాంఘిక జీవనంలో దారిచూపిన సిద్ధాంతాలు, భావాలు, ఈ కొత్త సంక్షోభంలో తోడ్పడలేక పోయాయి. ఈ అనుభవం వల్ల మానవచరిత్ర ఒక దశకు చేరుకొన్నదనే అభిప్రాయానికి వచ్చారు. పరిస్థితిని సమీక్షించి గతాన్ని సింహావలోకనం చేసి, ప్రస్తుత భావాలను పరిశీలించి, కోరుకొన్న ఆదర్శాలను నిశితంగా విమర్శించి, మానవుడు, నిరాశ, నిస్పృహ చెంది నిస్సహాయ స్థితికి రావడానికి దోషం ఎక్కడ ఉందో అంచనా వేసుకోవలసిన సమయం ఆసన్నమైంది. పరిస్థితులను నిశితంగా పరిశీలించిన అనంతరం కొత్త అనుభవం, జ్ఞానం చూపే వెలుగు ఆధారంగా కొన్ని పాత విలువలను నిరాకరించడమో, మార్చడమో చేయాలి. కొత్త భావాలు, ఆదర్శాలు ఆలోచించి రూపొందించాలి. అవే భవిష్యత్తుకు మార్గదర్శకంగానూ, ఉత్తేజాన్ని ఇచ్చేవిగానూ ఉంటాయి. ఇవన్నీ నైరూప్య వైజ్ఞానిక సమస్యలు కావు. నా రాజకీయ క్రియాశీల జీవితంలో నా సమస్యలుగా వీటిని ఆలోచించటం ప్రారంభించాను. అనేక మందివలె నేను కూడా నమ్మకంతో ప్రారంభించాను. అయితే ప్రాచీన మత భావన సరిపోదని, మతాన్ని వివేచనాత్మకం చేయాలనీ, దేవుణ్ణి వైజ్ఞానికంగా భావించాలని అనుకున్నాను. నేనప్పుడు జాతీయ వాదిని. జాతీయ వాదోద్యమంలో అనుభవాలు, దాని సాధ్యాసాధ్యాలకు మించి నన్ను సందేహాస్పదుణ్ణి చేశాయి. జాతీయ వాద పద్ధతులను, ‘ఆధ్యాత్మిక’ సిద్ధాంతాలను కూడా నేను అనుమానించాను. మార్క్సిజం వాస్తవమైనది గానూ, జాతీయ వాదిని గందరగోళపరచే సమస్యలకు సరైన పరిష్కార మార్గంగానూ నాకప్పుడనిపించింది. హేతుబద్ధమైన మతానికి అతీతంగా జీవన విధానాన్ని మార్క్సిజం ద్వారా ఆమోదించటం సంభవించింది. అయితే నేనెన్నడూ సనాతన మార్క్సిస్టును కాను. మార్క్సిజాన్ని తొలుతనుంచీ నిశితంగానే పరిశీలించాను. మార్క్సిజం సహాయంతో జీవిత సమస్యలను పరిష్కరించాలనే ప్రయత్నానుభవం వల్ల, కమ్యూనిజం సర్వరోగ నివారిణి కాదని నిర్ధారణకు వచ్చాను. దేశంలో ప్రజా సంక్షేమం పెంపొందించడానికి, ప్రజాస్వమిక స్వేచ్ఛను వ్యవస్థాపించడానికి, సాంఘిక న్యాయాన్ని సమకూర్చడానికి, రాజకీయ, పునర్నిర్మాణం జరగాలని దేశంలోని మేధా సంబంధమైన, సాంస్కృతిక, భావ పరిస్థితులు మారకుంటే ఇది సాధ్యం కాదని నిశ్చయానికి వచ్చాను. భారత మానవాళి స్థితిగతులను మెరుగుపరచాలనే వివిధ ప్రయత్నాలలో సాధించిన అనుభవమే ఇదంతా. క్రమంగా పాత నమ్మకాలు, భావాలు, ఆదర్శాలు దోషబద్ధమైనవనే గుర్తింపు కలిగింది. ఇది కేవలం వ్యక్తిగతానుభవం కాదు. మానవ అనుభవాల సమ్మేళనం వల్ల రాబట్టిన సర్వసాధారణ విషయమే. మార్క్స్ రాజకీయ సిద్ధాంతాలు, సామాజిక విషయాల దోషాలు, అసంబద్ధతలు అనుభవంలో రుజువైనప్పటికీ పదార్థవాదం ఒక్కటే సాధ్యమైన తత్వమని దృఢ నిశ్చయానికి వచ్చాను. ఇదొక అంధ విశ్వాసం కాదు, మేథస్సు నిర్ణయ ఫలితమే. కాబట్టి పదార్థవాదానికి, ముఖ్యంగా దాని విశ్వ శాస్త్రానికీ ఎదురవుతున్న, బలీయమైన శక్తులను గమనించాను. పదార్థవాదానికి నీతిశాస్త్రం ఉండదన్నారు. ప్రకృతి తత్వానికి, నైతిక తత్వానికి తార్కిక సంబంధం లేదన్నారు. ఒకవేళ విశ్వశాస్త్రానికి సంబంధించిన ప్రశ్నలను పదార్థ శాస్త్రం ఎదుర్కొన్నప్పటికీ, అంతమాత్రాన తర్కబద్ధమైన నీతిశాస్త్రం రాబట్టే అర్హత పదార్థవాదానికి లేదన్నారు. కనుక నేటి నైతిక సంక్షోభానికి పదార్థతత్వం, మార్గాంతరం చూపలేదన్నారు. పదార్థ విశ్వశాస్త్రం నుంచి, తార్కికంగా, మతరహితమైన, వివేచనాత్మకమైన నీతిశాస్త్రాన్ని రాబట్టవచ్చు. అలౌకికంగానూ, ఇంద్రియాతీత శక్తితోను నిమిత్తం లేని నైతిక తత్వమే నేడు కావాలి. ఒక అర్థ శతాబ్దం నుంచి పదార్థవాదాన్ని విశ్వశాస్త్రంగా గుర్తించడం విషయం పరిశీలిస్తున్నారు. ఈ శతాబ్దారంభంలో కొందరు పదార్థ శాస్త్రజ్ఞులు పదార్థానికి మూలం అణువు కాదని కనుగొన్నారు. ఆ సాక్ష్యాధారంతో, తొందరపడి పదార్థం ‘పదార్థం కాకుండా పోయిందని’ ప్రకటించారు. 19వ శతాబ్ద సహజ తత్వం ఎంతవరకు సబబు, సరైనది అనే విషయమై కొందరు సందేహం వ్యక్తపరిచారు. ప్రపంచానికి ఆధారం ఘనపదార్థం కాదని పదార్థ విజ్ఞానం బయటపెట్టటంతో, పదార్థ వాద నిర్మాణం అంతా కూలిపోతున్నట్లు తత్వవేత్తలు ఊహించారు. నేటి సంక్షోభానికి ఆరంభం అక్కడే అయింది. మతానికీ-విజ్ఞానానికీ, మతపరమైన ఆలోచనకూ-విజ్ఞానపరమైన ఆలోచనకూ, విశ్వాసానికీ-వివేచనకూ, మార్మిక అజ్ఞానవాదానికీ- అనుభవరీత్యా వ్యవస్థాపితమైన మానవ జ్ఞానార్జనపట్ల నమ్మకానికి, చిరకాలంగా సాగుతున్న పోరాటం కొత్తగా ప్రజ్వరిల్లింది. జీవన్మరణ పెనుగులాటలో బహుశ చివరి దశ కావటంలో ఈ పోరాటం ఎక్కువకాలం కొనసాగి నాగరిక మానవాళిని సంశయ స్థితిలో ఉంచింది. 2వేల సంవత్సరాల క్రితం భారతదేశంలో ఏమి జరిగిందో, ఇప్పుడు ప్రపంచ వ్యాప్తంగా మనం అనుభవ పూర్వకంగా చూస్తున్నాము. బౌద్ధవాదం నాడు శాస్త్రీయ ఆలోచనగా ఉన్నది. దాదాపు వేయి సంవత్సరాలు విలసిల్లిన బౌద్ధవాదం హిందూ వాదాన్ని అత్యంత ఉన్నత దశనుండి కిందకు తోసింది. చివరికి సనాతన సంప్రదాయమే విజయం పొందింది. ప్రత్యక్ష జ్ఞానం లేకపోవడం, సర్వసాధారణమైన మేధా సంబంధమైన వెనుకబడినతనం వల్ల ఇలా జరిగింది. బౌద్ధవాదం ఓడిపోవడం దేశంలో దురదృష్టకరమైన అనుభవాలలో ప్రధానంగా పేర్కొనదగింది. చరిత్రలో జరిగిన ఆ దెబ్బ నుంచి దేశం ఎప్పటికీ కోలుకోలేదు. అటువంటి ప్రమాదంతోనే సమకాలీన ప్రపంచానికి సమస్య ఎదురవుతుంది. మతాన్ని అత్యున్నత దశనుంచి అథఃపాతాళానికి త్రోసింది వైజ్ఞానికి ఆలోచన. అదృశ్యమవుతున్న శత్రువు ఆఖరి దెబ్బకు తట్టుకో చూస్తున్నది. పదార్థవాదంపై ‘వైజ్ఞానిక’ ఆయుధాలతో పోరాడుతున్న సునిశిత తత్వాలను విడమరచి చూస్తే అవి హేతుబద్ధం చేసిన మతాలే. మానవుడికి ఎన్నడూ ఏమీ తెలియదని వాదిస్తున్న వీరు నవ్యమార్మిక వాదాన్ని ప్రబోధిస్తూ, జీవితానికి మతపరమైన ప్రయోజనమున్నదనే వాదాన్నితిరగదోడుతూ, మానవుడు ఆత్మవిశ్వాసాన్ని కోల్పోయేటట్లు చేస్తున్నారు. నేటి సంక్షోభానికి కీలకం ఇక్కడే ఉంది. దీని నుంచి బయట పడాలంటే మానవజాతికి ఒక తత్వం అవసరం. అందులో మానవుడే విశ్వంలో కేంద్రంగా ఉండాలి. తన విధికి తానా సృష్టికర్త అయిన మానవుడు మతం మీద విజ్ఞానం అంతిమ విజయాన్ని ఉత్సవంగా జరుపుకోవాలి. సాంస్కృతిక సంక్షోభం కొందరు సాంస్కృతిక సంక్షోభాన్ని గురించి మాట్లాడుతున్నారు. అటువంటి సంక్షోభం ఉంటే అది కేవలం సునిశితమైన మేధావులు అనుభవించేది మాత్రమే. వాస్తవానికి అది వారి మేధస్సులోని సంక్షోభం మాత్రమే. లేకుంటే విజ్ఞానంతో కూడిన ఆధునిక మానవుడు పాతకాలపు దేవుడి స్థానంలో గణిత సంబంధమైన దేవుడికి పట్టం కట్టాలని ఆతృత పడటం, దైవంతో నిమిత్తం లేని వారంతా ఆత్మకోసం అన్వేషించటం మొదలైన వింత సంఘటనలు ఎలా అర్థం చేసుకోవాలి? శంకరాచార్యుని పాండిత్యవాదం మేధాసంపత్తిలో అత్యున్నత దశకు చెందినది. దేశంలో బీటలు వారిన మతపరమైన ఆలోచన తిరిగి స్థాపించడానికి శంకరుడి వాదన తోడ్పడింది. మొదట అలా బీటలు వార్చింది బౌద్ధవాదం. నేడు కూడా ప్రజ్ఞాశాలురైన పండితులు శంకరుడు చేసిన కొంటెతనంలో సఫలీకృతులు కావచ్చు. ప్రాపంచిక అనుభవాలూ, ప్రత్యక్షవాదం, ‘వాస్తవ వాదం’ మొదలైన మిడిమిడి వైజ్ఞానిక వాదాలతో మతాన్ని తిరగదోడవచ్చు. ఈ ప్రమాదానికి తట్టుకోవాలంటే స్వయం సంపూర్ణ తత్వం అవసరం. పదార్థ విశ్వశాస్త్రంతో ప్రారంభించి, మతరహిత పరిణామయుతమైన నీతి శాస్త్రంతో ముగించే తత్వం కావాలి. అటువంటి తత్వం మానవుడి మనుగడ గురించి సమగ్రమైన చిత్రణ ఇస్తుంది. మానవుని ఉనికిని వివరిస్తుంది. మానవ అవగాహనకు అందుబాటులో ఉండే భౌతిక ప్రపంచాన్ని దాటిపోకుండా, కోరిక, ఉద్రేకం, ప్రేరణ, అంతర్భుద్ధి, ఇచ్ఛ, వివేచన అంటే ఏమిటో వివరించడానికి సాధ్యపడుతుంది. నేటి సంక్షోభం అన్నిచోట్లా వ్యాపించింది. మెలకువ కలిగిన సునిశిత వ్యక్తులులా అందరూ ఆ విషయాన్ని గ్రహించకపోవచ్చు. ఆ మాటకొస్తే సంక్షోభంలో చిక్కుకున్నవారే తమ స్థితిని గ్రహించకపోవచ్చు. అందువల్ల పరిష్కారం ఇంకా జటిలమవుతున్నది. సంక్షోభాన్ని గురించి విస్తారంగా తెలుసుకొనేటట్లు చేయడం ప్రథమ కర్తవ్యం. సంక్షోభానికి కారణమేదైనా, సామాన్యుడి నిత్యానుభవ జీవిత సంఘటనలో ఇది వ్యక్తమవుతూ ఉంటుంది. వ్యావహారిక రీత్యా సర్వసాధారణమైన చైతన్యాన్ని తీసుకరావచ్చు. సంక్షోభాన్ని గురించిన ఈ చైతన్యం ఒకసారి కలిగిస్తే దానికి కారణాలు, మార్గాంతరాలు తెలుసుకోవలానే కోరిక ప్రబలుతుంది. ఉదాహరణకు మన దేశాన్ని చూద్దాం. అనేక శతాబ్దాలుగా సామాన్య ప్రజలు దారుణమైన జీవితాన్ని గడుపుతున్నారు. ఇదంతా విదేశీయుల వల్ల అని నమ్మారు. ఇప్పుడు విదేశీయులు వెళ్ళిపోయారు. పరిస్థితి బాగుపడిందా? త్వరలో మెరుగుపడే ఆశ ఉన్నదా? ధరలు పెరిగాయని ప్రజలకు తెలుసు. వారికి కావలసినంత ఆహారం, వస్త్రాలు లభించవు. రైతులు పండిస్తూనే ఉన్నారు. కాని వస్తువుల ధరకు ఆహారం అందుబాటులో ఉండదు. రైతులు తమకు కావలసిన వస్తువుల నిమిత్తం 3 రెట్లు అధికంగా ధర ఇచ్చికొనుక్కోవలసి వస్తున్నది. వస్త్రాల ఉత్పత్తి సమృద్ధిగా జరుగుతున్నది. అయినా కొరత ఉన్నది. ధరలు ఆకాశానికి అంటుతున్నది. ఇదొక చిక్కు సమస్య, ప్రస్తుతం మూక స్వామ్యంలో మోస పోతున్న ప్రజలకు, దోషం సమస్య, ప్రస్తుతం మూక స్వామ్యంలో మోసపోతున్న ప్రజలకు, దోషం ఎక్కడ ఉందో చూపవచ్చు. ఎవరికీ దురుద్దేశాలు అంటగట్టకుండానే, పరిస్థితిని ఇంత హీనంగా ఉందనవసరం లేదని, ప్రజలు అనుభవించే కష్టాల నుంచి విమోచన సాధ్యమనీ సునాయాసంగా చూపవచ్చు. అయితే పరిస్థితి ఇలా ఎంచుకున్నదని ప్రజల ప్రశ్నించడం విచారణ అనేది జ్ఞానానికి దారి తీస్తుంది. జ్ఞానం శక్తి నిస్తుంది. అప్పుడు ఆత్మ విశ్వాసం సమకూడుతుంది. ఆత్మ విశ్వాసం కోల్పోయిన మానవుడు నిస్సహాయత వ్యక్తపరుస్తాడు. తన సృజన శక్తిలో నమ్మకాన్ని విస్మరిస్తాడు. సంక్షోభానికి అదే తుది కారణం. నేటి సంక్షోభానికి ఆచరణ యుక్తమైన పంధా కావాలి. విలువలతో కూడిన వివాదాస్పద విషయాలను రూపు రేఖలు లేకుండా చర్చించటం ప్రారంభిస్తే, సంక్షోభానికి మూలం పట్టుకోవడం సాధ్యపడదు. యుద్ధం నేడు ప్రపంచంలో ఎక్కడ విన్నా మరో యుద్ధం మాట వినిపిస్తున్నది. నేడు కావలసింది శాంతి. యుద్ధాన్ని ఎవరూ కోరుకోవడం లేదు. అయినా యుద్ధం ముంచుకొస్తున్నది. ఆధునిక యుద్ధాన్ని గురించి తెలిసిన ప్రతి ఇంగిత జ్ఞాని కూడా యుద్ధాన్ని వ్యతిరేకించాలి. ఈ వ్యతిరేకత కేవలం నైతిక పరమైన ఉద్దేశాలతోనే గాక స్వార్థం వల్ల కూడా జరగాలి. నేడు యుద్ధం అంటే రెండు వైపులా పదును గల కత్తివంటిది. యుద్ధం ఉభయ పక్షాలను నాశనం చేస్తుంది. యుద్ధంలో ఓటమికి ఎంత అవకాశం ఉందో గెలుపుకూ అంతే ఉంది. యుద్ధంలో విజయం అంతా వినాశనంతో కూడిన విజయమే. అందుకే ఎవరూ యుద్ధాన్ని కోరుకోవడంలేదు. అయినప్పటికీ యుద్ధం తప్పనిసరి అని ప్రతివారూ ఆలోచిస్తున్నట్లున్నది. ఈ స్థితిని ఎవరు కల్పించారు? ఇదేదో విధివలె మారింది. ప్రతివారికీ భయానక పరిణామం పట్ల ఆందోళన ఉంది. అయినా ఈ పరిణామం తప్పదంటున్నారు. మానవుడి నిస్సహాయత, నిరాశ ఒక స్థాయికి చేరుకొన్నాయి. భవిష్యత్తును గురించి మానవుని దృక్పథమే సంక్షోభానికి మూలం. రాజకీయ సిద్ధాంతాలు రాజకీయ వ్యవహారాలు ప్రతిచోటా ఎలా ఉన్నాయో పరిశీలింపబడి, సరైనవని అనిపించే రాజకీయ సిద్ధాంతాలు ఉన్నాయి. అన్నీ ప్రజాస్వామ్యాన్ని గురించే ప్రస్తావిస్తాయి. కానీ ప్రజల యొక్క, ప్రజల చేత ప్రభుత్వం ఏర్పడటం ఎక్కడా లేదు. 19వ శతాబ్దంలో రూపొందించిన భావాలు, ఆదర్శ సిద్ధాంతాలకూ, నేటి ఆచరణకూ పెద్ద అఖాతం ఉంది. ఎందుకని? ఆధునిక కాలంలో ఆర్జించిన జ్ఞానం నుంచి మానవుడు తమ మేథస్సును, వివేచననూ ఉపయోగించి పూర్తి అవకాశాలు సాధించకోలేకపోయాడు. వాస్తవ జీవితంలో సమస్యలను పరిష్కరించడానికి ఆధునిక జ్ఞానాన్ని అన్వయించలేక పోయారు. గత ఏభై సంవత్సరాలలో ఈ వైఫల్యం ఇంకా స్పష్టమయింది. మానవుడు నేటి నిస్సహాయత, నిరాశ దశలను చేరుకొన్నాడు. మానవ ప్రతిభ పూర్తిగా వ్యయం అయిపోయినట్లు అనిపిస్తున్నది. సిద్ధాంతాలు అద్భుతంగా ఉన్నప్పటికీ వాటిని ఆచరణలో పెట్టనందువల్ల నేటి సంక్షోభం ఏర్పడిందనడం సరికాదు. ఈ ధోరణి ఆత్మవంచనే. రాజకీయ సిద్ధాంతాలూ, ఆర్థిక విషయాలూ, ఆధునిక జీవిత సమస్యలను పరిష్కరించ గలిగితే ప్రపంచం దారి తెన్నూలేన నేటి స్థితికి చేరేదేకాదు. ఉదారవాదం, ప్రజాస్వామ్యం, మార్క్సిస్టు సిద్ధాంతాలు ఆచరణలో పెట్టారు. అన్నీ లోపంతో కూడినవని తేలింది. అందుకే సంక్షోభం, నిరాశ, నిస్పృహ, నిస్సహాయత జనించాయి. ఫాసిజాన్ని విమర్శించారు, ఖండించారు. అయితే ఆధునిక ప్రపంచంలో గాలివానవలె, అది ఎట్లా రాగలిగింది? ఫాసిజం తలెత్తిందంటే, ఇంతవరకూ, ఆలోచించి ఆచరణలో పెట్టిన ప్రజాస్వామ్యం విఫలమయింది. సమకాలీన చారిత్రానుభవాన్ని చూస్తే, సంప్రదాయబ్ధమైన, విప్లవ పూరిత, సమాజిక, రాజకీయ ఆర్థిక భావాలు తృణీకరించదగినవని స్పష్టపడింది. ఉత్తమమైన స్వేచ్ఛా సమాజాన్ని నిర్మించడానికి కావలసినంత ఉత్పత్తి చేయటం సాధ్యమే. పరిస్థితిని వాస్తవంగా విశ్లేషించి చూచిన అనంతరం ఒకే ఒక నిర్ణయాన్ని రాబట్టవచ్చు. ఇప్పటివరకూ ఆదరించిన భావాలు, ఆచరించిన ఆదర్శాలు దోషపూరితమే కాక, ఎండమావులవంటివి కూడా. ఇతర కాలాలలలో, భిన్న పరిస్థితులలో, ఇవి బహుశ మంచి ఫలితాలను ఇచ్చేవేమో.. నేడవి కాలదోషం పట్టినవి, అసంబద్ధమైనవి. 18, 19వ శతాబ్దాల భావాలతో 20వ శతాబ్ద సమస్యలను పరిష్కరించబోతే, వైఫల్యం, నిరాశ తప్పవు. ఇప్పటి వరకూ సాధించిన భౌతిక ప్రగతి స్థాయికి మానవుడి భావాలు అందుకోలేవు. భౌతిక ప్రగతికీ భావ పరిణామానికీ ఉన్న అఖాతమే సంక్షోభానికి మరొక కారణం. నిశిత పరిశీలకుడికీ, విమర్శనాత్మక విద్యార్థికీ సమకాలీన ప్రపంచ పరిస్థితి అంతా దిగజారిపోయిన పతనావస్థగా కనిపిస్తుంది. వినాశకారి అయిన యుద్ధంగానీ, ఆధునిక నాగరికత క్రమంగా పతనం గావటం కాని జరిగి మళ్ళీ అంధకార యుగంలోకి వెళ్ళవచ్చుననిపిస్తుంది. ఈ చిక్కు నుంచి మార్గాంతరం లేదా? మానవుడి ప్రతిభావ్యుత్పన్నతలు నేడు ఎన్నో అంచలుగా బహిర్గతమవుతున్నవి. అతడికి ఎక్కువ తెలియడమే గాక, గతంతో పోల్చితే అనేక పనులు చేయగల సత్తా సమకూడింది. కనుక నిరాశకు తావులేదు. ప్రమాదాలను రాకుండా చేయటం కుాడా సాధ్యమే. ఈ నిర్ణయాన్ని బట్టి ఆలోచన సాగాలి. మానవుడి సృజన శక్తికి, ముందుకు పోవాలనే పిపాసకు ఏదో అడ్డుపడుతున్నది. మేథస్సుకు అవధులు ఏర్పడుతున్నవి. స్వేచ్ఛా హద్దులు విస్తరించుకోటానికి ఆటంకం ఏర్పడుతున్నది. ఈ విషయాలన్నీగమనిస్తే కొత్తతత్వం అవసరమనిపిస్తుంది. అటువంటి తత్వాన్ని రూపొందించటానికి ముందు అనుభవ గుణపాఠంతో రాజకీయ ఆర్థిక సిద్ధాంతాలన్నిటినీ - సంప్రదాయమైనవీ, విప్లవాత్మకమైనవీ కూడా సమీక్షించి ఉంచవలసి ఉంటుంది. అప్పుడు మన నిర్ణయానికి బలం చేకూరుతుంది. సమకాలీన ప్రపంచం ఇంతవరకూ సంక్షోభానికి సంబంధించిన భిన్న సిద్ధాంతాలు, సంక్షోభాన్ని తొలగించుకోటానికి చేసిన సూచనలు తార్కికంగా దోషబద్ధం కావటమో, ఆచరణలో నిష్ప్రయోజనం కావటమో గమనించాం. ఈ సిద్ధాంతాలన్నీ వివేచనాత్మక వైజ్ఞానిక దృక్పథంతోనే ఆధునిక జీవిత సమస్యలను పరిష్కరించటానికి ప్రయత్నించాయి. మానవుడు తనలో విశ్వాసాన్ని కోల్పోవటమే సంక్షోభానికి మూలమని ఈ సిద్ధాంతాలన్నీ చెపుతున్నాయి. జీవితానికి మతపరమైన ప్రయోజనం ఉన్నదనే దృక్పథాన్ని హేతుబద్ధంగానో, మార్మికంగానో ఈ సిద్ధాంతాలన్నీ చెబుతున్నాయి. జీవితంలోనూ, చరిత్రలోనూ మానవునికి మానవునిగా ప్రాధాన్యతలేదని సర్వసాధారణంగా ఈ సిద్ధాంతాలు పేర్కొంటున్నవి. మార్మికమైనవి, తెలియరానిది, తెలుసుకోజాలనిది అనే వాటిలో విశ్వాసం చూపితే మానవునికి అదొక్కటే నైతికంగా సాధ్యమని అర్థం వస్తుంది, అదికూడా వదిలేస్తే మానవుడు లక్ష్యరహితంగా నిస్సహాయంగా జీవిత సముద్ర సంక్షోభంలో కొట్టుకపోతాడు. సమకాలీన ప్రపంచాన్ని గురించి ఈ విధంగా వర్ణించి వివరించాడు. అయితే మానవ చరిత్రలో ఈ నమూనాలో చూడటం దేనికి? సోరోకిన్ తన పిడివాద సిద్ధాంతంలో చూపినట్లుగా, ముందే నిర్ధారితమైన వలయాలలోనే పయనిస్తున్నట్లు ఎందుకు భావించాలి? హేతుబద్ధమైన, ‘వైజ్ఞానిక’ సిద్ధాంతాలలో అంతర్లీనంగా ప్రథమ కారణం లేదా ఆదిశక్తిపట్ల నమ్మకం కనబడుతున్నది. ఈ సిద్ధాంతం వెనక గల మత సారాంశం కూడా స్పష్టమే. భావాదర్శ సంస్కృతి అత్యున్నత సంస్కృతి రూపంగా భావించటం జరుగుతున్నది. సోరోకిన్ చూపే ఆదర్శభావ సంస్కృతులలో అస్పష్టత ఏమీ లేదు. అది ఆధ్యాత్మికమైనది. ఇంద్రియ గ్రహణ సంస్కృతి పదార్థవాద పరమైనది. పదార్థవాదాన్ని అతిహీనంగా చిత్రించారు. కాని నియతివాదాన్ని అంత సులభంగా కొట్టిపారవేయలేకపోయారు. జీవితానికి ప్రయోజనం ఉందనే వాదం నిర్ధారితవాదమే. మానవ చరిత్రగతి అంతా ఒక నిర్ణీత క్రమంలో, విషవలయంలో పునరావృతమవుతూ ఉంటుందన్నారు. అంతే కాదు. ఈ విధానం ముందే నిర్ధారితమయింది కూడా. ఎందుకంటే నిర్ధారిత విధానం ఈ క్రమంలో అంతర్గతంగా లేదు కనక అదొక దైవికమైన యంత్రమన్నమాట. సోరోకిన్ నిర్మొహమాటంగా మతపరమైన తిరోగమన వాదాన్ని కోరాడు. విశ్వాసాన్ని పునరుద్ధరించాలన్నాడు. ఈ సిద్ధాంతాన్ని మతపరమైనది అన్నంత మాత్రాన దీనిని తిరస్కరించినట్లు అర్థం కాదు. ఇందులో పరస్పర విరుద్ధ లక్షనాలను బయట పెట్టారు. అదికూడా స్పష్టమే. ఇంద్రియ జ్ఞానానికి సంబంధించిన సంస్కృతి చెడ్డదైతే అందులోనుంచి భావాదర్శాలకు సంబంధించిన మంచి సంస్కృతి ఎలా జనిస్తుంది? మానవ జీవితాదర్శం భక్తి సంస్కృతిలో పరిపక్వత చెందేటట్లయితే, మానవుడు మళ్ళీ భగవంతుని కరుణా కటాక్షాలను ఎందుకు కోల్పోవాలి సాంస్కృతిక వలయాలకు సంబంధించిన మొండి సిద్ధాంతంలో అర్థంలేదు. మానవుడు విశ్వాసం అనే భద్రతావస్థ నుంచి చాలా దూరం జరిగిపోయాడు. ఆ అవస్థలో ఆధ్యాత్మిక బానిసత్వమే తప్ప ఇంకేదీ లేదు. దారీ తెన్నూలేని జీవిత సాగరంలో పయనిస్తూ మానవుడు ఆత్మ విశ్వాసాన్ని పెంచుకొని అందులోనే వాస్తవమైన భద్రతను కనుగొనాలి. *సోరోకిన్ ప్రకారం మానవుడు మళ్ళీ దైవ విశ్వాసంలో భద్రతను చేకూర్చుకోవలసి ఉంటుంది. ** మారటన్, బెర్డెవ్ లు చెప్పేదాంట్లో కూడా ఆట్టే చెప్పుకోదగినంత భిన్న విషయాలేమీ లేవు. మానవుడు విశ్వాసం, భయానుభవం నుంచి దూరమై పోతూ మళ్ళీ వాటివైపుకే వస్తాడు. వీరందరూ ఆక్రందించేది ఒక్కటే, మళ్ళీ మతపరమైన ఆలోచన వైపుకు పోదాం. సనాతన తిరోగమన వాదం నుంచి ఈ కొత్త మత తత్వాలకు గల తేడా ఏమిటంటే, వీరు హేతువాదం, విజ్ఞానాలతో పొత్తు పట్టుకోవటమే. అయితే విశ్వాసాన్ని వివేచనతోనూ, మత జ్ఞానాన్నీ మార్మిక వాదాన్ని మానవతా వాదంతోనూ, మధ్య యుగాల వాదాలను ఆధునిక వాదాలతోనూ పొందికచేసే ప్రయత్నాలలో వైఫల్యం కాక తప్పదు. నైతిక విలువలు పునరుద్ధరించాలనే విజ్ఞప్తిని బలపరచవలసి వుంటుంది. అయితే ఆధునిక మానవుని నీతికి, అలౌకిక ఆధారంతో నిమిత్తం లేని ప్రమాణం కావాలి. (*1889లో రష్యాలో జన్మించిన పిటివిన్ అలెగ్జాండర్ రోవిచ్ సోరోకిన్ అమెరికాలో సుప్రసిద్ధ సామాన్య శాస్త్రజ్ఞుడుగా పేరొందాడు. ** జాక్ మారటన్ 1882లో పుట్టాడు. ఫ్రెంచి తత్వవేత్త, మతజ్ఞాని రాజనీతిజ్ఞుడు.) మార్క్సిస్టు సిద్ధాంతం మార్క్సిస్టు సిద్ధాంతం కూడా ప్రయోజనవాదమే, ఉత్పిత్తి శక్తులవల్ల చరిత్ర సృష్టించబడింది. అందులో మానవుడు చేయగలిగింది అత్యల్పం, ఆవశ్యకతను మానవుడు గుర్తిస్తే అప్పుడు స్వేచ్ఛాపరుడవుతాడు. ఒకసారి నీవు స్వేచ్ఛాపరుడవు కావని గ్రహిస్తే మార్మికమైన ఉత్పత్తి శక్తులతో కాళ్ళూ చేతులూ కట్టివేయబడినాయని తెలుసుకుంటే నీవు స్వేచ్ఛాపరుడవు. మార్క్సిస్ట్ స్వేచ్ఛా భావన అంటే వ్యక్తి బానిసగా ఉండటం, స్వచ్ఛందంగా బానిసలంతా కలిసి సమాజంగా ఏర్పడితే అటువంటి సమాజం ఊహలలోనూ, ప్రచార సాహిత్యంలోనూ తప్ప స్వేచ్ఛాపూరితం కాదు. వాస్తవానికి మార్క్సిజమనే ఆధునిక విశ్వాసంలోకి మారిన మానవుడు కావాలని తన స్వేచ్ఛా హక్కును ధారాదత్తం చేసుకొన్నాడు. నీతిపట్ల మానవ ద్వేష ధోరణిని ప్రబలించుకొంటున్నాడు. 19వ శతాబ్దంలో సిద్ధాంతాలకూ ఆచరణకూ వచ్చిన వైరుధ్యం, మార్క్సిజం వ్యాపించడానికి తోడ్పడింది. అది వ్యాపించిన కొద్దీ సంక్షోభం ప్రజ్వరిల్లింది. పదార్థవాదం వ్యతిరేకమని చూపింది. ఆ విధంగా మతపరమైన తిరోగమనవాద ప్రవక్తలకు పట్టు చిక్కేటట్లు చేసింది. ప్రాచీన, సామాజిక రాజకీయ విధానాలు పతనం కావడం, ఆచరణలో వాటి సిద్ధాంత ప్రమాణాలు అపఖ్యాతి పొందటంవల్ల నేటి సంక్షోభానికి దారితీసింది. ఈ సిద్ధాంతాల దోషాలూ, అసంబద్ధతలూ, వైఫల్యాలు నిస్పృహ వాతావరణాన్ని, నిరాశను, విసుగును సృష్టించి పరిస్థితిని ఇంకా ప్రకోపింపచేసాయి. మానవునికి భౌతిక సంక్షేమాన్ని, భద్రతను సమకూర్చి పెట్టే సమాజిక నియంతృత్వం, భావ బానిసత్వంతో కూడిన ఆధునిక అటవీ విధానాన్ని, ఒకవైపున, మధ్య యుగాలలోని విశ్వాసంతో కూడిన మార్మిక వాదాన్ని అన్వేషిస్తూ, భ్రమతో కూడిన భద్రత చూపుతూ, ఈ రెండు విధానాలలో నేటి నాగరికత మానవుడు ఏదో ఒకటి ఎంపిక చేసుకోవాలని చెపుతున్నారు. సిద్ధాంతాల మధ్య వచ్చే సంఘర్షణ రాజకీయ ధ్రువీకరణకు దారితీసింది. అది ఏనాడైనా ప్రపంచాన్ని భీకర మారణాయుధాల సమరంలోకి లాగవచ్చు. ఈ రెండు మార్గాలు అనుసరించని అనేకమంది స్త్రీ పురుషులు ఈ చిక్కు నుంచి మార్గాంతరాన్ని అన్వేషిస్తున్నారు. ప్రమాదం ఒకవైపున ముంచుకొని వస్తున్నప్పటికీ ఇంకా ఆశ ఉన్నది. ఇదే నేటి సంక్షోభం. ఆశ విశ్వాసంగా మారాలి. మానవ చరిత్రలో మానవుడి మేథస్సుకు ఇంత పెద్ద పరీక్ష అనే బానిసత్వం నుంచి బయటపడటానికి సాహసిస్తాడు. నాగరిక ప్రపంచం నవ్య మానవవాద తత్వ ప్రేరేపణ కింద నేటి సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కోవచ్చు. కొత్త తత్వాభివృద్ధికి దోహదం చేస్తున్నామంటే దివ్యదర్శనం అయిందని భావించకూడదు. కొత్తదనం పాతనుంచే పెంపొందుతుంది. మానవ జ్ఞాన సంపదను అవకాశంగా తీసుకొని, ఆలోచనా చరిత్ర ఆధారంగా నేడు మనం కావాలనుకొంటున్న కొత్త తత్వాన్ని మానవ నాగరికత నుంచి, మానవాలోచనా స్రవంతుల నుంచి పెంపొందించవచ్చు. మానవ సంపద ఔన్నత్యాన్ని అభినందించలేని స్థితిలో, తాత్కాలిక - శాశ్వత విలువల తేడా గమనింపలేని దశలో నేటి సంక్షోభం జనించింది. మానవుడు తలెత్తినప్పటి నుంచీ భద్రత, ఐక్యత, ఏకీకరణ వంటి ఆదర్శాలు కొనసాగుతుండగా, అవే కొత్త తత్వానికి ప్రాతిపదికలు కావాలి. ఆ విధంగా కనుగొన్న తత్వం క్లిష్ట సమస్యలను పరిష్కరించటంలో తోడ్పడలగలదు. ఈ సమస్యలే సంప్రదాయ తత్వవేత్తలను కలవరపరచినవి. అయితే పరిష్కారం సిద్ధాంతపరంగా కాక కొత్త తత్వం ఇచ్చే ప్రేరేపణ వలన, ఆచరణలో కనిపిస్తుంది. ద్వంద్వవాదం అది భౌతిక ఊహలకు అనుకూలంగా భౌతిక విచారణకు తిలోదకాలిచ్చిన ప్రాచీన ఆలోచనాపరుల కాలం నుంచీ, తత్వం ద్వంద్వవాదం అనే దోషంతో కలుషితమైంది. ఆధునిక విజ్ఞానం పదార్థవాదాన్ని ఒకే ఉనికి వాదం (ఏకసత్తావాదం) పెంపొందించటానికి తోడ్పడింది. ప్రకృతే కనుక విశ్వశాస్త్రమైతే, పదార్థం-మనసు అనేవి నిరంకుశంగా విడదీసి చూడటం కుదరదు. ఏకసత్తా వాదంతో కూడిన సమాజవాదం నీతిశాస్త్రంలో పరిణామాన్ని అంగీకరించదు. విలువలకు సంబంధించిన ప్రపంచం, వాస్తవాలకు సంబంధించిన ప్రపంచం అని వేరుగా చూడనివ్వదు. ఏకసత్తా తత్వంలో ద్వంద నీతిశాస్త్రం ఉండదు. విలువలు వాటంతటవే జనిస్తాయి. అవి మన అంతరాత్మలో పుడతాయి. వాస్తవాల నుంచి వాటిని రాబట్టలేదు. విలువలే వాస్తవాలు. మధ్యకాలంలోని మతతత్వవేత్తలందరూ నిర్మొహమాటంగా ద్వందవాదులే. మతజ్ఞానంపై తిరుగుబాటు చేసిన డేకార్ట్, లెబ్నిజ్, కాంట్ వంటి హేతువాదులు కూడా ద్వందవాద విషవలయం నుండి బయటపడలేకపోయారు. ఆ వ్యూహంలో చిక్కుకొన్న తరవాత మానవుణ్ణి స్వేచ్ఛాపరుడుగా భావించటం కష్టం. ద్వంద్వవాద తత్వంలో తార్కికంగా పొందికైన సిద్ధాంతం, మానవుడికి భద్రత ఇవ్వగలిగింది మతం మాత్రమే మతపరమైన వ్యక్తి దైవేచ్ఛకు లొంగాలి. లేదా, ప్రయోజనవాద క్రమానికి సంబంధించిన నైతిక నియమానికి లొంగి ఉండాలి. స్వేచ్చలేకపోవటమే నీతిగా భావించాలి. అధునాతన ప్రాపంచిక అనుభవవాదులు కూడా మతపరమైనవారే. ప్రత్యక్షానుభవానికి అందుబాటులోలేనిదంతా అది భౌతికమని, లేదా పదార్థం కానిదని వారంటారు. పైకి వైజ్ఞానిక ప్రాతిపదికగా కనిపిస్తున్నప్పటికీ, వారు నవ్య మార్మిక వాదాన్ని రాబట్టి, మానవుడికి, అతని శరీరానికి మించి దేన్ని గురించి తెలుసుకొనే శక్తి లేదని అంటున్నారు. ప్రపంచం అంతా చొచ్చుకు పోవటానికి వీలులేని మార్మిక ముసుగుతో ఉన్నదని, అంధకార బంధురమైన మారుమూలలలో సునాయాసంగా దైవాన్ని ఊహించవచ్చని చెపుతున్నారు. ఈ విధంగా మానవుడి అజ్ఞానం ఆధారంగా దేవుణ్ణి ప్రతిష్ఠాపించటానికి నవ్య ప్రాపంచికానుభవ వాదులు తమ కొత్త మార్మిక వాదంతో ప్రయత్నిస్తున్నారు. జీవశాస్త్ర పరిధిలో ‘తప్పిపోయిన బంధం ఏదో’ ద్వంద్వవాద తత్వానికి ప్రధాన ఆధారమైంది. మతం ఏనాడో కోప్లోయిన ఆధారాన్ని ఈ శాస్త్రం ఇంకా సమర్థించటానికి ప్రయత్నిస్తూ ఉన్నది. అజీవ ప్రపంచం నుంచి మానవుడు ఆవిర్భవిస్తున్నాడు. మానవ పరిణామ సిద్ధాంతం మూలానికి పోతే అత్యంత ప్రాచీన జీవనంతో సంబంధం నెలకొల్పవచ్చు. కాని అక్కడితో పరిణామం తెగిపోతున్నది. మృతప్రాయమైన పదార్థం నుంచి జీవితం ఎలా ఆవిర్భవిస్తుంది? ఆధునిక ‘వైజ్ఞానిక’ ద్వంద్వవాదం వేసే ప్రశ్న ఇదే. సుప్రసిద్ధ జీవ శాస్త్రజ్ఞులు ఈ ప్రశ్నను స్వీకరించి సమాధానం చెప్పారు. అనుభవ జ్ఞానాధారంగా వారిచ్చిన సమాధానం తత్వవేత్తలకు సంతృప్తికరం కావాలి. జీవకణ రసాయనిక మూలం తెలిసిన తరవాత, జీవానికి నిర్జీవానికీ ఇన్నాళ్ళుగా వూహించుకుంటున్న వారధి లేని అఖాతం అదృశ్యమయింది. ఒకవేళ అనుభవ సాక్ష్యాధారం, పరిశోధనా సమాచారం వాస్తవంగా లేదనుకొన్నా నవ్య జీవశక్తి వాదులనుకునే అధునాతన తత్వవేత్తల సిద్ధాంతం తార్కికంగా నిలబడదు. పదార్థం కాకుంటే జీవితానికి ఆధారం ఏమిటి? దైవం పోసిన ఊపిరి. ఎవరైనా ఇటువంటి గౌరవప్రదమైన ప్రాతిపదికలపై ఆధారపడదలిస్తే వారు తత్వవేత్తలు మాత్రం కాజాలరు. మరేదైనా సమాధానం చెబితే మాత్రం శూన్యం నుంచి ఏదో వచ్చిందనే దోషం చేసిన వారవుతారు. సర్వ శక్తివంతుడైన దైవం సృష్టి చేసిందనే మొండివాదాన్ని వైజ్ఞానిక తత్వాధారంతో సమర్ధించలేకపోతే నిర్జీవ పదార్థం నుంచి జీవితం కొత్తగా ఆవిర్భవించిందనే విషయాన్ని గుర్తించవలసి ఉంటుంది. పదార్థవాదంలోని ఉనికి అంతా ఒకటే అనే తత్వంతో అప్పుడు ప్రపంచానుభవం సరిపోతుంది. జీవ నిర్జీవ పరిణామక్రమం అంతటిలోనూ నిరంతర క్రమం కొనసాగుతున్నది. జీవితం పుట్టుకను గురించి మార్మిక ముసుగు తొలగిపోయిన తరవాత, మానవుడిని జీవ సంఘటనగా పరిగణించాలి. మానవుడి లక్షణాలు గాని, ప్రవర్తన గాని వివరించటానికి పదార్థానికి సంబంధం లేని ఆధారాలు వెతకనవసరం లేదు. ప్రేరణలు, (సహజాతము), అంతర్భుద్ధి అనేవి అనిర్వచనీయ మార్మిక పదార్థాలు కావు. ‘ఆత్మ’ దైవాంశం కాదు. మానవుడి మేథస్సు, ఉద్రేకాల సముదాయంగానూ, మానవాళికి మార్గగామిగానూ ఆత్మను పేర్కొనవచ్చు. లేకుంటే ఆత్మ కల్పితమవుతుంది. జీవ సంఘటనలకు సంబంధించిన సరైన జ్ఞాన ప్రాతిపదికపై విలువలను రూపొందిచదలచినప్పుడు అన్ని విలువలు ఒక ప్రధాన విలువ నుంచి రాబట్టటం సాధ్యం. ఇన్నాళ్ళుగా నైతిక తత్వంలో ఉన్న గందరగోళాన్ని తొలగించి పదార్థ ఏకైక ఉనికి వాదం ఆధునిక మానవునికి కొత్త దారులు చూపుతుంది. దీనినే సాంఘిక ఉనికికి అన్వయిస్తే, నవ్య మానవవాదం అంటాము. ప్రధానమైన విలువ ఏది? ఉనికి అని ఎవరైనా చెప్పవచ్చు. కాని ఆధునిక ఉనికివాదులతో మనలను కలిపే చిక్కు తెచ్చిపెట్టుకోకూడదు. నా దృష్టిలో ఉన్నతమైన విలువ అంటే స్వేచ్ఛ మాత్రమే. మిగిలిన మానవ విలువలన్నీ స్వేచ్ఛ నుంచి రాబట్టారు. మానవ ఉనికిలో స్వేచ్ఛా పిపాస అనేది మౌలిక విషయం, కనక, స్వేచ్ఛ ప్రధాన విలువ అయింది. స్వేచ్ఛను మర్మబద్ధం చేయటానికి వీలులేదు. జీవపరిణామ క్రమంలో స్వేచ్ఛా పిపాసను చూడవచ్చు. జీవితంలో తాదాత్మ్యం చెందకపోయినా ఇంచుమించు సమంగా స్వేచ్ఛ కూడా కొనసాగుతూ వచ్చింది. ఆత్మతో సంబంధం లేని జంతుజాలంతో ప్రారంభించి, లభించిన సంపద ఆధారంగా, నైతిక విలువను రాబట్టటం జరిగింది కనక మానవ ఉనికికి మించిపోయి మరేదో ప్రమాణం కోసం వెతకనక్కరలేదు. జంతు ప్రపంచం ఆధారంగా వచ్చిన మానవ లక్షణమే నీతి. నైతికంగా వుండాలంటే మానవునిగా వుండాలి. ఇందుకు దైవ ప్రమాణంగానీ, మార్మిక అన్వేషణ కానీ అవసరం లేదు. నీతిగా ఉండటానికి మానవుడు దేవునికి బానిస కానక్కరలేదు. ఆధునిక నైతిక తత్వవేత్తలవలె తన ఈర్ష్య, అసూయలకు లొంగిపోనక్కరలేదు. మానవ నీతి పరిణామ క్రమంతో కూడినది. నివసించటమే జీవిత లక్ష్యం. మనుగడ పోరాటమే జీవ పరిణామానికి మౌలికంగా ప్రోత్సాహమిస్తుంది. జీవ పరిణామం అంతటిలోనూ ఈ విధానం ఉన్నది. మానవ స్థాయిలో ఇదే ఉన్నత విలువగా, తెలిసికోరుకొనే స్వేచ్ఛగా మారుతుంది. స్వేచ్ఛా పోరాటం మనుగడ కోసం సాగించే పోరాటం మానవుడి అనంత స్వేచ్ఛా పోరాటానికి నాంది పలికింది. ఈ స్వేచ్ఛా పిపాసతోనే మానవుడు ఏదైనా చేస్తాడు. అతడు చేసే ప్రతి పని, సాంస్కృతిక అభివృద్ధి, వైజ్ఞానిక ప్రగతి, కళల సృష్టి ఉద్దేశంతో చేసినవే. విశ్వం అనంతం ఇందులో మానవుడు పరిమితం. విశ్లేషించి చూస్తే విశ్వమంతా మానవునికి పరిసరమే. తత్ఫలితంగా మానవుని స్వేచ్ఛా పోరాటం శాశ్వతం. అతడు విశ్వాన్ని ఎప్పుడూ జయించలేడు. కనక మానవ ప్రపంచంలో స్వేచ్ఛా పిపాస ఒక్కటే శాశ్వతమైంది. ఈ పిపాస వల్లనే జ్ఞానార్జన చేస్తున్నాడు. తెలుసుకోటంవల్ల పరిసరాలను జయిస్తున్నాడు. ఈ విధానంలో అతడు మరో సమస్యను కూడా పరిష్కరిస్తున్నాడు. సత్యమంటే ఏమిటి? మానవ జ్ఞానానికికి వస్తువే సత్యం. సత్యం ఒక విలువ. అది వాస్తవం నుంచి రాబట్టేది కాదు. సత్యమే వాస్తవం. సత్యం బాహ్యపరంగా నిజమైంది. మానవతత్వ విలువలలో స్వేచ్ఛాన్వేషణ, జ్ఞానం, సత్యం అనే క్రమంలో విలువలుంటాయి. ఈ విలువలు స్వతంత్ర ప్రతిపత్తిగల దైవాలు కావు. అవి పరస్పర సంబంధంగలవి. ఈ సంబంధం తార్కికమైనది. ఉనికి మూలానికి చెందినది. కనక అవినీతి మార్గాలతో స్వేచ్ఛను పొందటం సాధ్యం కాదు. జ్ఞాన వికాసవంతుడు అబద్ధాల కోరు కాలేడు. స్వేచ్ఛ, జ్ఞానం, సత్యం అనే విలువలు జీవితంలో ఆచరించటంలోనే అనుభవించగలం. మానవవాదం కూడా తత్వమంత ప్రాచీనమైంది. మానవుడు సార్వభౌమత్వం ఆధారంగా, మానవవాది జీవిత సమస్యలను పరిష్కరించగోరుతాడు. అయినప్పటికీ మానవుడంటే ఏమిటో వివరించకపోగా మార్మికమైన ముసుగులో కొనసాగుతాడు. ఇప్పుడు ఇంచుమించు మానవుడు ఎలామానవుడు అయ్యాడో, అతని సార్వభౌమత్వానికి సృజన శక్తికి మూలం ఏమిటో తెలుసుకోగలిగాము. జీవాలన్నిటికీ చైతన్యం ఉండగా అందుకు భిన్నంగా మానవునికి తెలుసుకునే శక్తి ఉన్నది. జ్ఞానం అతడికి శక్తి నిచ్చింది. ఈ శక్తి ఇతరుల మీద పరిపాలన చేసేటందుకు కాక జాతి సౌకర్యార్థం, సృష్టించేటందుకు, స్వేచ్ఛాదర్శాన్ని ఇంకా కొనసాగించేటందుకు ఉపయోగపడుతుంది. జ్ఞానానికి వస్తువుగా సత్యం ఉన్నందున, వికాసంవంతుడైన మానవుడు తాను అభిలషించే నైతిక విలువలకు తనలోనే ప్రమాణాన్ని కనుగొంటాడు. జ్ఞానాన్ని పెంపొందించుకోవటం, ఇంతకు ముందే ఆర్జించిన జ్ఞానాన్ని అందరికీ విస్తరింప చేయటమే మానవతావాది లక్ష్యం. సంక్షోభాన్ని గురించి వివరించటానికి అనుభవానికి పూర్వమే జ్ఞానమున్నది అనే భావనతో నేను ప్రారంభించను. నేటి కళలూ, సాహిత్యం, సునిశిత ప్రజల వ్యక్తిత్వ విచ్ఛేదంలో నేను సంక్షోభాన్ని ఈ ఉద్దేశ్యంతో చూడను. ఇది సంక్షోభ చిహ్నమైనప్పటికీ, అల్పమైన చిహ్నం మాత్రమే. ఈ సంక్షోభం నాగరిక ప్రజా జీవితాన్నంతటినీ ఎలా ప్రభావితం చేస్తుందో చూడాలి. మేథస్సుకు సంబంధించిన, సంస్థాగతమైన పరికరాలు నేటి అవసరాలకు సరిపడేటట్లు లేవు. రెండు పెత్తందారీ విధానాల మధ్య ఎంపిక చేసుకోవటం కాక, మరో మార్గాంతరాన్ని కనుక్కొనాలి. జీవితానికి మతపరమైన ప్రయోజనం ఏదో ఉన్నదని తిరగదోడే ప్రవక్తలు, లోక వ్యవహారాలకు వ్యతిరేకంగా, ఆధ్యాత్మిక పెత్తందారీ విధానాన్ని ప్రచారం చేస్తున్నారు. అదొక్కటే మానవుణ్ణి మళ్ళీ నైతిక విధానంలోకి తీసుకెళ్ళగలదంటున్నారు. వారి చికిత్సా విధానం నయం చేయవలసిన రోగం కంటే ప్రమాదకరమైనది. మానవుడు తొలి అజ్ఞాన పాపఫలితంగా జనించిన ఆధ్యాత్మిక బానిసత్వంపై తిరుగుబాటు చేయటానికి శతాబ్దాలు పట్టింది. మానవుడి తిరుగుబాటు ప్రమాణాన్ని అనేక శతాబ్దాలపాటు శాస్త్రజ్ఞులు, తత్వవేత్తలు మందుకు తీసుకుపోయారు. వారి ఆలోచన అంతా విజ్ఞానపరంగా ఉండటంవల్ల, గాలిలో మేడలు కట్టడం కాక, ప్రత్యక్ష జ్ఞాన ప్రాతిపదికపై తత్వాన్ని నిర్మించారు. ఒక స్థాయి చేసుకునే సరికి అనుభవం ఆధారంగా పాత సిద్ధాంతాలను, ఆలోచనా రీతులను ప్రశ్నించవలసి వచ్చింది. మతపరమైన ఆలోచనా సంప్రదాయం, సునాయాసంగా గడిపే విశ్వాస జీవితం అనేవి ఆధునిక సంస్కృతి వెనుక పొంచి ఉన్నాయి. శాస్త్రజ్ఞులు కలవరపాటు చెందనప్పుడు, తత్వవేత్తలు మాట్లాడ జాలని స్థితి వచ్చినప్పుడు, మతపరమైన వారు ఆ అవకాశాన్ని తీసుకొని పై పైకి వచ్చారు. అయితే మొదటి దాడికే పతనం చెందేటంత అస్థిరమైన వైజ్ఞానిక నిర్మాణం లేదు. నైపుణ్యతను ఒక్కొక్క రంగంలో బాగా సాగదీసిన ఫలితంగా విజ్ఞానంలో బలహీనత ఏర్పడింది. ప్రకృతికి సంబంధించిన వివిధ దృక్పథాలను విజ్ఞానంలో భిన్న శాఖలు పరిశీలించినవి. ఏ ఒక్క శాఖ కూడా సంపూర్ణ వాస్తవాన్ని చూపదు. ఉదాహరణకు - పదార్థ విజ్ఞానాన్ని సంపూర్ణ సత్యంగా చూపటం ఒక దోషం. విజ్ఞానంలో భిన్న శాఖలు సాధించిన వాటిని సమన్వయీకరిస్తే గాని సమగ్ర చిత్రణ రాదు. అటువంటి వాస్తవ చిత్రణ చేసే బాధ్యత తత్వానిదే. అయితే జ్ఞాన వికాసానికి సంబంధించిన స్వల్ప కాలాన్ని మినహాయిస్తే, విద్యా సంబంధమైన తత్వం ఎన్నడూ మతపరమైన లేదా అధి భౌతిక సంప్రదాయాల నుంచి సంపూర్ణంగా తెగతెంపులు చేసుకోలేదు. కనక, మానవాభివృద్ధికి నాయకత్వం వహించివలసి వచ్చినప్పుడు తత్వం విఫలం చెందింది. నేటి సంక్షోభానికి మూలకారణాన్ని అన్వేషించేటప్పుడు ఈ తాత్విక వైఫల్యాన్ని గమనంలోకి తీసుకోవాలి. అందుకే ఇది మేథా సంబంధమైన సంక్షోభం అంటున్నారు. మేథస్సులో ఒట్టిపోయిన వారు సహజంగానే నేతికంగా దిగజారిపోతారు. వారిలో ఆత్మ విశ్వాసాన్ని కోల్పోయిన వారు తమ నైతిక సంక్షోభాన్ని ప్రపంచంలో చూపుతున్నారు. మాక్1, పాన్ కరా2 నుంచి బర్గ్ససన్3 వరకూ వైజ్ఞానిక అజ్ఞాన వాదాన్ని బోధించాడు. ఆధునిక శాస్త్రీయ తత్వవేత్తలందరూ ఇతర జీవాలకూ మానవుడికీ గల విచక్షణను ముఖ్యంగా తెలుసుకునే శక్తిని చూపటంలో విఫలమైనారు. అదృష్టవశాత్తు ఇటువంటి తత్వాలు మానవజాతిలో ఎక్కువమందికి పట్టలేదు. మార్మికవాదంలోనూ, అయోమయవాదంలోనూ భద్రంగా తలదాచుకోటానికి మేధావులు పోటీ పడుతుండగా, వారికి నాయకత్వం వహించిన ప్రవక్తలు మానవుణ్ణి గురించి చెపుతూ, ఆధ్యాత్మిక బానిసత్వాన్ని అంగీకరిస్తే తప్ప నైతికంగా మానవుడు ఉండలేడని చెప్పారు. వారి అయోమయ పద్ధతులకనుగుణంగా తత్వం లేకుంటే ఆగ్రహం చెందేవారు. కాని మాటలకు అర్థాలున్నాయి. ఒకసారి వారి మాటల గారడీలో చిక్కుకుంటే, ఉద్దేశపూరిత పదజాలాన్ని అంగీకరిస్తే మనం వారి మాయలో పడినట్లే. అప్పుడు మానవతా లక్ష్యానికి ద్రోహం చేసినవారమవుతాం. మన మనసులలో స్పష్టంగా ఉన్నదాన్ని స్పష్టమైన మాటలలో వ్యక్తం చేయవచ్చు. మనం ప్రజల భాష మాట్లాడాలి. వారి దృక్పథం నుంచి సమస్యలను చూడాలి. వారి నిత్య జీవితానుభవం నుంచి గమనించాలి. విజ్ఞానం, దాని ప్రాధాన్యతను సాధారణ భాషలో వారికి అందించవచ్చు. 19వ శతాబ్ద పాతసిద్ధాంతాలు కొందరు పండితులకు అతి సామాన్యమైనవిగా తోచవచ్చు. విజ్ఞానానికి జీవితానికి వారు సంబంధం ఏమిటో గమనించలేరు. ఆవిరి నేటికీ శక్తిని సృష్టిస్తుంది. విద్యుత్తును మానవుడి ప్రయోజనాలకు మలచవచ్చు. మందులు రోగాలను నయం చేయటం, రాకుండా ఆపడం జరుగుతున్నది. జీవ శాస్త్రం నిత్యానుభవంలో అనేక విషయాలను వివరిస్తున్నది, డార్విన్ వాదం ప్రజానీకానికి, ముఖ్యంగా వెనుకబడిన దేశాలకు ఇంకా చేరవలసి ఉన్నది. మనోవిజ్ఞానం మానసిక జీవిత మర్మాలపై వెలుగును ప్రసరింప చేస్తున్నది. ప్రజలు ముఖ్యంగా మనదేశ ప్రజలు ఇటువంటి జ్ఞానాన్ని పొందాలి. దీనివల్ల వారికి శక్తి లభిస్తుంది. పనులు చేయటానికీ, పనికి ఉపక్రమించటానికీ శక్తి వస్తుంది, మతాధికారం వారిని ఇన్నాళ్ళుగా సంప్రదాయ బద్ధమైన అజ్ఞానయుత బంధంలో ఉంచితే, అదంతా సడలిపోవటానికి జ్ఞానం ఎంతో మద్దత్తునిస్తుంది. సామాజిక విజ్ఞాన లోతుపాతులు సామాన్యులు గ్రహించవలసిన పని లేదు. ఆర్థిక రంగం విచ్ఛిన్నం కావడం వారికి నిత్యానుభవమే. ఆర్థిక సిద్ధాంతాలు తెలుసుకోవలసిన అవసరం కూడా వారికిలేదు. సమృద్ధిగా ఉంటూ ఉండగానే కరువును వారనుభవిస్తుంటారు. ఒకసారి వారి అనభవం గురించి జాగరూకులను గావిస్తే, ప్రస్తుత పరిస్థితులను పునర్నించాల్సిన అవసరాన్ని వారే గ్రహిస్తారు. అలాగే వారి అనుభవం రీత్యా రాజకీయ సమస్యలను అందుబాటులో ఉండేటట్లు చేయవచ్చు. తుదకు, ప్రజలే అన్ని విషయాలను అదుపులో పెట్టగలరని చూపవచ్చు. సులభంగా కనిపించే ఈ విషయాలను అదుపులో పెట్టగలరని చూపవచ్చు. సులభంగా కనిపించే ఈ విషయాల వెనక, మానవుడి ఆత్మ విశ్వాసం అవసరమవుతుంది. పనులను చేయడంలో ప్రజలే విశ్వాసాన్ని పొందుతారు. మానవజాతిని నడిపించవలసిన వారే సంక్షోభాన్ని సృష్టించారు. వారు విఫలమయ్యారు. సామాన్య ప్రజానీకం పునరుజ్జీవనం వల్లనే ఆధునిక నాగరికతను రక్షించగలం. అటువంటి పునరుజ్జీవనాన్ని ప్రేరేపించటానికి, నిర్మించడానికి, ఫలప్రదం గావడానికి నవ్య మానవ వాదం కృషి చేయాలి. ఎర్నెస్ట్ మాక్ (1839-1916) ఆస్ట్రియన్ భౌతిక విజ్ఞాని, మనో శాస్త్రజ్ఞుడు, తాత్వికుడు. జీ అన్రీ పాన్ కరా (Poincare) (1854-1912) ఫ్రెంచి గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు. (1859-1941) ఫ్రెంచి తత్వవేత్త, రచయిత, నోబెల్ బహుమతి గ్రహీత. ఎలెన్ రాయ్ అనువాదం - నరిసెట్టి ఇన్నయ్య